МүтәшабиhатМағынасы ашық болмаған, жасырын, астарлы мағыналы аяти кәрималар мен хадис шәрифтер. Мүтәшабиhаттарға сену керек және мағынасын Аллаhу та’алаға қалдыру керек. Бұлар, Аллаhу та’аланың сүйікті құлдарына білдірген сырларының белгілері болып табылады. Бұл аяттарды түсінгендер мағыналарын ашықтамаған. Аллаhу та’ала аяти кәримада былай деген: «Саған Құран кәрімді түсірген Ол (Аллаhу та’ала). Құрандағы аяттарының бір бөлігі ашық және нақты білдірілген. Бұлар Құранның кәрімнің негізі болып табылады. Ал Құран кәрімнің басқа бөлігі мүтәшабиhат. Көңілдеріне күмән ұялағандар фитнә (іріткі) және тәуил (мағына) шығару үшін Құрандағы мүтәшабиh аяттарына мойынсұнады. Ал негізінде ол мүтәшабиh аяттардың мағынасын тек қана Аллаhу та’ала біледі. Терең білімді адамдар; «Біз оларға (мүтәшабиh аяттарға) иман келтірдік. Мағынасы ашық және жасырын аяттартардың барлығы Раббымыз тарапынан білдірілген» деп айтады. Бұларды тек ақылы толық адамдар мұқият ойланады. (Али Имран сүресі 7) Мухкәм (мағынасы ашық болған аяттарға) мойынсұныңдар. Мүтәшабиhатқа сеніңдер. Бұларға иман еттік, барлығы Раббымыз тарапынан білдірген деп айтыңдар. (Хадис шәриф – Ақидатус-Сәләф) Мүтәшабиh аяттар екі бөлімнен тұрады. 1) Сөздері мүтәшабиh аяттар болып, жиырма тоғыз сүренің басындағы Сад, Таhа, Әлиф лам мим, Ясин сияқты әріптер. 2) Мағынасы мүтәшабиh аяттар болып, көріністегі, тура мағынасын беру күнә болады. Мысалы Исра сүресіндегі: «Аллаhтың қолдары олардың қолдарының үстінде» аяты сияқты. Аллаhу та’аланың бұл аяттағы мақсаты не болса соған сендім деп айту керек. Мұның мағынасын мен түсіне алмаймын, оның мағынасын тек қана Аллаhу та’ала біледі, деп айту ең жақсы жол. Мүтәшабиh аяттардың мағынасын тек қана Аллаhу та’ала және Аллаһу та’аланың «Ләдун ілімін» берген терең білімді ғалымдар білдірілгені бойынша түсіне алады. Мысалы тәфсир ғалымдары мүтәшабиh болған «қол» сөзіне «құдірет, күші жету» деген мағыналарды берген. (Қадызада Ахмет, Мәулана Халид Бағдади, Рази, Суйути) |