Нишанжызада атымен танылған Мұхаммед бин Ахмед хазреттің (рахимә-һуллаһу та'ала) көптеген кітаптардан жинақтап даярлаған «Мират-и каинат» атты түрік тіліндегі тарих кітабы асхаби кирамның ұлылығын, қадірін қысқа және анық баяндайды. Біз де бұл кітаптан дәлме-дәл алынған мәліметтерді төменде жазамыз. Нишанжызада хижреттің 962 жылы дүниеге келіп, 1031 [м.1622] жылы қайтыс болды. Кітабын он төртінші Османлы патшасы бірінші сұлтан Ахмед хан заманында дайындап бітірді.

Сахаба деп кімге айтылады: Ғалымдардың көбінің айтуынша, ер немесе әйел, бала немесе ересек мұсылман Расулуллаһты (саллаллаһу алейһи уәсәлләм) өте аз уақыт болса да бір рет көрсе, соқыр адам бір рет сөйлессе және иманмен қайтыс болса, оны сахаба деп атайды. Кәпір кезінде көріп, Расулуллаһтың қайтыс болуынан кейін иманға келген немесе мұсылман кезінде көріп, кейіннен мүртәд болған (діннен шыққан) адам сахаба емес. Сахаба болғаннан кейін мүртәд болып, Расулуллаһтың қайтыс болуынан кейін қайтадан иманға келген адам сахаба болады. Расулуллаһ (саллаллаһу алейһи уәсәлләм) жындарға да пайғамбар болғандықтан, жындар да сахаба болады. Бірнеше сахабаға «Асхаби кирам» делінеді.

Асхаби кирамның үстемдігі: «Мәуаһиб-и ләдунния» кітабында жазылуы бойынша, пайғамбарлардан және періштелердің үстемдерінен кейін бүкіл жаратылыстың ең үстемі Асхаби кирам (алейһимурридуан). Асхаби кирамның әрбірі бұл үмбеттің бәрінен үстем. Мұхаммед алейһиссаламның пайғамбар екеніне сенген әркімге, яғни әр мұсылманға қай нәсілден, қай елден болса да Мұхаммед алейһиссаламның үмбеті делінеді. Біз мұсылмандар Мұхаммед алейһиссаламның үмбетіміз. Хадис шәрифте: «Үмбетім жаңбыр секілді қайырлы. Әуелі келгендер қайырлы ма, кейіннен келгендер ме, белгісіз» делінген болса да, сауаптың көп болуы үстемірек болуды көрсетпейді. Өйткені Расулуллаһты (саллаллаһу алейһи уәсәлләм) көрудей үстемдік бола алмайды. Асхаби кирам (радиаллаһу та'ала анһум әжмаин) Шамды жаулап алған кезде христиандар оларды көргенде көркем сипаттарына таңырқап, «Олар Иса алейһиссаламның хауарилерінен де үстем» деп, мұны айтқанда ант еткен. Дұшпан да куә болған үстемдікке кім не айта алады?

«Али Имран» сүресінің жүз оныншы аяти каримасында: «Сендер үмбеттердің қайырлысысыңдар» және «Тәубе» сүресінің жүзінші аяти каримасында: «Бұрынырақ мұсылман болғандарға, мухажирлер мен ансарлардың әуелгілеріне және олардың жолымен жүргендерге Аллаһу та'ала разы әрі олар да Аллаһу та'алаға разы. Аллаһу та'ала оларға жәннатты дайындады. Ол жәннаттардың астында өзендер ағуда. Олар жәннаттарда мәңгі қалады» делінген. Хадис шәрифте: «Сахабаларымды балағаттамаңдар! Сахабаларымның кейіннен келгендерінен бір адам таудай алтын садақа берсе, сахабамның бірі бір уыс арпа беріп алған сауабын немесе жартысын да ала алмайды» делінген. Мунауи және Бәйһақи жеткізген хадис шәрифте: «Сахабаларым аспандағы жұлдыздар секілді. Қайбіріне ерсеңдер хидаятқа жетесіңдер!» делінген. Хадис шәрифте: «Сахабаларыма дұшпандық жасаудан сақтаныңдар! Аллаһтан қорқыңдар. Оларды жақсы көрген адам мен үшін жақсы көреді. Оларға дұшпандық еткен адам маған дұшпандық еткен болады. Оларды ренжіткен адам мені ренжіткен болады. Ал мені ренжіткен адам әлбетте Аллаһу та'аланы ренжітеді» делінген. Хадис шәрифте: «Адамдардың ең жақсысы менің заманымда өмір сүрген мұсылмандар. Олардан кейін ең жақсысы оларды көргендер. Олардан кейін ең жақсысы оларды көргендерді көргендер. Олардан кейін келетіндердің арасында жақсы болмағандар да бар» делінген. Басқа хадис шәрифте: «Үмбетімнің ең жақсысы менің заманымда өмір сүргендер. Олардан кейін ең жақсысы олардан кейін келгендер. Олардан кейін ең жақсысы кейінірек келетіндер» делінген. Мунауи және Тирмизи жеткізген хадис шәрифте: «Мені көрген және мені көргендерді көрген мұсылманды тозақ оты жақпайды» делінген. Бұл аяти карималар мен хадис шәрифтер асхаби кирамның (радиаллаһу та'ала анһум әжмаин) үстемдігін айқын көрсетуде.