Аллаһу та'ала жақсы адамды жақсы көреді, Аллаһу та'аланың сүйіспеншілігіне қол жеткізуге тырысатын адамды «Салих адам», «Жақсы адам» деп атайды. Аллаһу та'аланың сүйіспеншілігіне қол жеткізген адамға «Уәли», «Әулие» делінеді. Басқалардың да жақсы адам болуына тырысатын әулиеге «Мүршид» делінеді. Жақсы адам болу үшін Аллаһу та'аланың алдында жақсы болу, пайғамбарымыздың алдында жақсы болу және бүкіл адамдардың алдында жақсы болу қажет. Адамның бойында осы үш жақсылықтың бірі болмаса, оған жақсы адам делінбейді. Аллаһу та'аланың алдында жақсы болу – Оның бар екеніне, бір екеніні, барлық нәрсені Ол жаратқанына, істегеніне сену деген сөз. Әр адамның, әр жандының және әр жансыз денелердің, қуаттардың жасаған барлық нәрсесін Ол қалап жаратуда, бар қылуда. Мұхаммед алейһиссаламның алдында жақсы болу – Оның Аллаһу та'аланың пайғамбары екеніне, бүкіл пайғамбарлардың және бүкіл адамдардың ең үстемі, ең қадірлісі екеніне және әр сөзін Аллаһу та'ала тарапынан айтқанына «иман келтіру», сену және Оған бағыну, еру деген сөз. Оның сөздері «Хадис шәриф» деп аталады. Оған сену және бағына алу үшін Оның сөздерін, іс-әрекеттерін, жақсы-жаман дегендерін үйрену қажет. Яғни «Білім» керек.

Мұсылманның үйренуі қажет болған білімдеріне «Ислам ілімдері» делінеді. Ислам білімдері екіге бөлінеді: «Дін білімдері» және «Пән білімдері». Дін білімдері де екіге бөлінеді: «Дене білімдері» және «Жүрек пен иман білімдері». Дене білімдері – орындалуы жақсы әрі қажет [Парыз] болған және орындалуы жаман әрі тыйым салынған [Харам] нәрселерді үйрететін білімдер. Дін білімдерін Мұхаммед алейһиссалам хабар берді. Олар «Ислам діні» деп аталады. Дене білімдеріне «Ахкам-и илаһия» немесе «Ахкам-и исламия білімдері» делінеді. Ислам дінін дұрыс үйреніп жеткізген және кітаптарына жазған ғалымдарға «Әһли сүннет ғалымдары» делінеді. Әһли сүннет ғалымдары бұл білімдерді «Құран кәрім»-нен және «Хадис шәриф»-терден алған, өз ойларын араластырмаған. Өз ойларын да араластырған ғалымдарға «Бидғатшылар» немесе «Діндегі реформисттер», яғни адасушылар делінеді. Әһли сүннет ғалымдары білімде «Ижтиһад» дәрежесіне көтерілген мүршидтер. Олар өз дәуірлерінде бар болған пән білімдеріне де ие.

Мүршид-и камилдің сұхбатында, яғни қасында болып, ахкам-и исламия білімдерін тыңдаған адам әрі ислам үкімдерін үйренеді, әрі Оның мүбәрәк жүрегінен тараған нұрларға қол жеткізеді. Бұл нұрлардың тарауына «Фәйз» делінеді. Күн әрдайым біз көріп жүрген сәулелерді таратқаны, жайғаны секілді, біз «Ультрафиолет» және «Инфрақызыл» деп атайтын, көрінбейтін сәулелерді де таратуда. Біз көре алмайтын «Лазер», «Рентген», «Катод» және «Өлім» сәулелері де бар. Әрбірі туындайтын қайнарлары да бар. Расулуллаһтың мүбәрәк жүрегінен әрдайым пайда болатын, үздіксіз шығып тұратын көрінбейтін сәулелер де бар. Бұл сәулелерді «Нұр» деп атайды. Бұл сәулелер асхаби кирамның, яғни Онымен бірге болған мұсылмандардың жүректеріне қабілеттеріне қарай, яғни ала білгенінше келді. Әркімнің қабілеті исламды ұстанғаны шамасында. Асхаби кирамның әрқайсы әһли сүннет ғалымы еді. Әрқайсы оған келген нұрларды, фәйздерді Расулуллаһқа деген иманының және махаббатының күші шамасында ала білді. Әбу Бәкір Сыддықтың иманы мен сүйіспеншілігі бәрінен де көп болғандықтан, бәрінен көп фәйз алды. Біреуді жақсы көру – оның сүйіктілерін жақсы көру, оны ренжіткенді жақсы көрмеу, әр ісінде оған бағыну, қызмет ету деген сөз. Адамның жүрегі фосфоресценция секілді. Алған нұрларын шашады. Асхаби кирамның жүрегінен тараған нұрлар табииннен махаббат иелерінің жүректеріне кірді. Осылайша әр ғасырдағы махаббат иелері өз мүршидтерінен әрі исламды үйренді, әрі фәйз алды.

Адамның жүрегі өз мүршидінің жүрегі арқылы, Расулуллаһтан келген фәйздерге қол жеткізсе, оның иманы күшейеді. Ислам дінін ұстануы, ғибадат жасауы оңай және жағымды болады. Нәпсі күнәдан, жаман қалаулардан бас тартады. Ақылы сауда-саттықпен, ауыл шаруашылығымен, ғылым, өнеркәсіп, құқық, жиһад және астрономия секілді дүние жұмыстарымен, есептерімен әуре болады, әркімнің мәселесін шешіп береді, дегенмен жүрегінде бұлардың ешбірі болмайды. Ол ғибадаттарын және әр ісін, әр жақсылығын тек қана Аллаһу та'ала әмір еткендіктен істейді. Басқа пайдасын ойламайды. Жүрегіне рух әлемінің білімдері келеді. Сәйид Абдулхаким Арваси (рахметуллаһи алейһ) осындай еді. Оның иман мен фиқһ білімдерінен және әр түрлі мамандыққа, әр түрлі ғылымға байланысты сұрақтарға берген жауаптары таңданыс тудыратын. Еңбектену арқылы ақылмен жеткен дін және пән білімдері «Ғылым» деп аталады. Мүршидтің жүрегіне келген білімдерге «Шуһуд» және «Ахуал» делінеді. Аллаһу та'аланың және сипаттарының шуһуды «Марифат» деп аталады. Аллаһу та'аланың марифаты – тек Оның ғана бар екенін, әлемнің, яғни барлық жаратылыстың жоқ екенін, айнадағы қиял секілді көрініс екенін түсіну деген сөз. Сипаттарының марифаты – ештеңеге ұқсамайтынын түсіну деген сөз. Осы екі марифатты «Марифат-уллаһ» және «Фәна-филлаһ» деп атайды. Бұған қол жеткізген адамға «Ариф» делінеді. Ариф ешкімге жамандық жасай алмайды. Баршаға тек жақсылық жасайды. Аллаһу та'аланың сүйікті құлы мүршид болады. Ол әрі ислам білімдерін, әрі фәйз таратады. Ол таратқан білімдерге мүршид деп айтылмайды, білім таратқан адамға мүршид делінеді. Яғни мүршид кемел адам деген сөз. Баршаға, отанға, халқына қайырлы, пайдалы, жетік мұсылман деген сөз. Мүршидтен фәйз келуі үшін исламды білу, ұстану шарт. Мысалы әйел адам ислам дінін ұстанғысы келсе басын, шашын, қолын, аяғын бөтен ер адамдарға көрсетпеуі, көшеге шығарда беті мен алақандарынан басқа барлық жерін жабуы қажет. Ислам дініне бағынбайтын адамға фәйз келмейді. Оның үстіне тәубе етпесе, тозақ отында жанатыны хабар берілді. Келген фәйздерді жүрек қабылдай алуы үшін мүршидтің кемелдігін түсіну әрі сену және оны осы үшін жақсы көру қажет. Осылай жақсы көретін адамға мүршидтің кітаптарын оқыған кезде де фәйз келеді. Сұхбатта мүршидті тыңдағанда немесе кітабын оқығанда фәйз алуға кенелген адам мүршидке алыстан «Рабыта» жасағанда, яғни кейіпін, жүзін елестеткенде [еске алғанда] да фәйз алады. Бұрынғы мүршидтердің қабірлерін зиярат еткен кезде олардан да фәйз алады.

Аллаһумма салли алә Мұхаммадин уә алә Алиһи уә Сахбиһи уә сәллим.

Имам Раббани мүжәддид әлфи сани Ахмед Фаруқи Сәрһәнди хазреттің бірінші том, сексенінші хаты: